wieś

WIERZCHÓW

gromada Wierzchów, gmina Chorów, powiat Zdołbunów, woj. wołyńskie
parafia Ostróg


Opracowywane w okolicy:
Zastawie, Hulcza Czeska, Józefówka, Poniatówka, Czeski Haj, Gremiackie Futory, Korczunek Grozowski

A B C D E-F G H I J K L-Ł M N O P R S-Ś T U W Z-Ż


Wieś ukraińska, mieszkało w niej tylko kilka rodzin polskich i dwie, spokrewnione ze sobą, żydowskie. W pobliżu dwa chutory polskie i powstała w 1922 r. osada wojskowa o roboczej nazwie Osada Wierzchów (patrz Poniatówka). W Wierzchowie pielęgnowane były starannie ukraińskie tradycje narodowe o zabarwieniu nacjonalistycznym. Za czasów Polski ośrodkiem nacjonalizmu były organizacje polityczne i tzw. proswitlanśka chata, co znaczy dosłownie chata oświatowa, gdzie skupiało się życie kulturalne wsi. Takie „chaty” były też w innych wsiach. Po tym jak sowieci skasowali ich działanie, centrum nacjonalizmu stanowiła szkoła pedagogiczna w pobliskiej wsi Dermań, będąca za czasów polskich centralnym ośrodkiem działalności politycznej ludności ukraińskiej z najbliższych okolic. Szkoła ta przygotowywała nauczycieli dla klas I – IV. Uczyło się tam kilku młodych ludzi z Wierzchowa, mieszkali w Dermaniu na stancji... (na podstawie strony)
Projekt WYKAZU GOSPODARSTW, stan w około 1939 r. Domyślnie, jeżeli nie wpisano inaczej, wszyscy urodzeni są w tej miejscowości.

1.

ODNOKOŁOWMykoła.

2.

KUNDELIN.

3.

BARABASZJuchym.

4.

PLISAKLalka.

5.

IWANICKIIN., pop, córka Halina (mąż Pawluk)

6.

TUSZMANIN., właściciel młyna. Rodzina żydowska. Po wycofaniu Rosjan zostali zlinczowani przez ukraińskich sąsiadów.

7.

KOSTIUKIN., dwie córki,

8.

RACZUKŁazor, żona, córka Maria

9.

FEDORCZUKIN.

10

SOŁDATIUKSasza,

11

KŁUSIKJózef.

12

KŁAWDIJEWHalina.

13

HERASYMCZUKIN.

14

MARCZUKLeontij, szewc.

15.

nnIN., córka Nastia (m.Franciszek Sokołowski, Polak, przed ślubem przyjął prawosławie. Mieli czteroletniego syna Sławka).

16.

PRZEWŁOCKIJan 1915 - s. Stanisława i Michaliny z d. Zborowska, żona Jadwiga 1918 z d. Klenkowska-Minor - c. Jana i Karoliny, syn Mieczysław 1939

17.

SZCZYGLEWSKIAntoni 1863-07.1943, żona Bronisława 1864-07.1943, synowie Adolf i Leopold (ob. poniżej)
SZCZYGLEWSKILeopold 1899, żona Stanisława 1902 z d. Milewska - c. Władysław i Antoniny z d. Prys, dzieci: Feliks 1.03.1923 (chrzestni: Franciszek Wereszczyński, Bronisława Krzemińska, par. Ostróg 2.04.1923), Tadeusz 1931.

18.

SZCZYGLEWSKIAdolf 1902, żona Weronika 1903-07.1943 z d. Hana, dzieci: Władysław 1926-07.1943, Maria 1931.

19.

GÓRSKI

I.N., gajowy, dzieci: Bolesław, Stanisława (w Wierzchowie mieszkał Jan Górski, dorosły, może rodzina?)

20.

WERESZCZYŃSKI

Jan 1888. Brat Franciszek?

WERESZCZYŃSKI

Franciszek, żona Janina z d. Pacewicz, syn Wacław 5.01.1923 (chrzestni: Witold Przewłocki, Józefa Krasicka, par.Ostróg 28.01.1923).

21.

MYSŁOWSKILudwik, żona Maria 1902 - c. Stefana, dzieci: Włodzimierz 1923, Janina 1926. Rodzina przybyła z Zawidowa. Zabrani na Sybir.

22.

FRANKStanisław Józef 20.12.1906-1989, żona Stefania 13.04.1907-1990 z d. Piechowicz, córka Stanisława 25.05.1935. Stanisław Józef był kierownikiem szkoły w latach 1934-1939r. Stefania była w tej szkole nauczycielką We wrześniu 1939 r. uciekli przed sowietami, pomógł im w tym Ukrainiec (NN). Po wojnie mieszkali w Warszawie.

23.

MILEWSKIMichał, żona Maria z d. Makarewicz, syn Władysław 28.10.1922 (chrzestni: Ignacy Ostaszewski, Karolina Szczyglewska, par.Ostróg 19.11.1922).

24.

MILEWSKIJózef, żona Anna z d. Grzeszczak (v.n. Grzesiuk), dzieci: Stanisław 1921, Jan 26.10.1922 (chrzestni: Eliasz Saonik, Ludwika Gac, par.Ostróg 26.11.1922).

25.

MILEWSKIStanisław, żona Anna z d. Lichtańska, syn Stanisław 8.02.1923 ( chrzestni: Józef Milewski, Maria Milewska, par. Ostróg 4.03.1923).

26.

GACJan, żona Ludwika z d. Wierzchowska, syn Władysław 27.04.1922 (chrzestni: Mikołaj Wierzchowski, Rozalia Gonczaruk, par.Ostróg 6.05.1922)

27.

OSTASZEWSKIIgnacy, żona Józefa z d. Jankowska, córka Stanisława 4.12.1921 (chrzestni: Florian Kaszpar, Michalina Przewłocka, par.Ostróg 11.12.1921, m.Józef Kondratiuk, śl.Ostróg 1942).

28.

PRZEWŁOCKIWitold, żona Michalina z d. Pacewicz, syn Wacław 10.09.1921 (chrzestni: Antoni Chmielewski, Bronisława Przewłocka, par. Ostróg 18.09.1921).

29.

RAKOWICZAntoni, żona Julia z d. Zwierzchowska, syn Marian 1.12.1922 (chrzestni: Piotr Biniewski, Aleksandra Pawłowska, par.Ostróg 17.12.1922).

30.

SAMCZUKCyryl, żona Maria z d. Olejnik, dzieci: Natalia 1924 (m.Stanisław Milewski z poz. 24, śl.1943).
Brak więcej informacji. Proszę Państwa o pomoc w uzupełnianiu wykazu. Objaśnienie: rok w barwie: niebieskiej - śmierć z rąk bandytów ukraińskich (w tym tzw. "upa").
Osoby zainteresowane miejscowością / udostępniające informacje:

FORMULARZ zgłoszenia rodziny i uzupełnienia danych

L.p.

Informacje

1.

Maria Pawłowska[luty 2005] Zdjęcia i wykaz osób na zdjęciu.mariapa(a)vp.pl

2.

Teresa Przewłockac. Jana. [styczeń 2009] poz. 16.emilka54(a)tlen.pl

3.

Andrzej Mielcarek[sierpień 2009] poz. 18 na podst. wpisu na stronie www..., [październik 2010] poz. 20 z ogłoszenia w WDW w 1938r.Strony o Wołyniu

4.

Tadeusz Szczyglewski[wrzesień 2009] uzup. poz. 18. Adolf Szczyglewski jest moim stryjem, [październik 2009] poz. 17, [grudzień 2009] uzup. poz. 8.stadeusz78(a)interia.pl

5.

Krzysztof Nowak[październik 2009] przeniesienie poz. z nazwiskiem Górski z wykazu rodzin Poniatówkiknowak825(a)btinternet.com

6.

Monika Kolitowska-Sokół- wnuczka Stanisława Józefa i Stefanii. [grudzień 2011] poz. 22molesok(a)poczta.onet.pl

7.

ks.Witold Józef Kowalów[sierpień 2013] poz. 23-29, uzup. poz. 17, 20 z AP Ostróg, Księga Chrztów 1920-1923.vykovaliv(a)gmail.com

8.

Danuta Wojtowicz[od listopad 2013] poz. 30, uzup. poz. 24 z akt archiwum par. Ostrógwodanka(a)o2.pl

Wykaz nauczycieli i dzieci widocznych na zdjęciu, uczęszczających do szkoły w Wierzchowie w latach 1936/1937:

Kierownik szkoły: Frank, nauczyciele: Klusik, Romaniszyn.
Dzieci: Maria i Leokadia Muchowska, Bronisława Daszkiewicz, Janina Pietrzak, Stasia i Zofia Laskowskie, Stanisława Szlachta, Irena, Maria, Zofia Wożniak, Adam i Kazimierz Wożniak, Irena i Maria Trynilewskie, Stanisława Górska i Bolek Górski, Tadeusz Kozek, Marian, Jerzy, Mirosław Rakowicz, Kazimierz i Stanisław Nowak, Bolesław i Mieczysław Słupski, Przychoćko, Pola i Henryk Andrak, Stefania Sewruk, Wacław Hnatkowski, Zofia Kowalik.

Były to przeważnie dzieci z os. w. Poniatówka oraz dzieci czeskie z pobliskiej kolonii.

Budynek szkolny: po lewej zdjęcie z roku 1937, po prawej z 2000.

Dalsze fragmenty dotyczące roku 1940 ze strony:

W szkole zaocznie uczyli się tam też Barabasz i Lalka Plisak, jego kochanka. Zamężna, ale jej mąż wraz z siostrą Julką uciekli z Wierzchowa, gdy NKWD z rejonu przyjechało ich aresztować. Ktoś ich uprzedził. Uciekli do Niemiec. Byli wybitnymi działaczami nielegalnej faszystowskiej partii OUN (Orhanizacija Ukrajinśkych Nacjonalistiw). Julka była w tej okolicy łączniczką przywódcy tejże partii pułkownika Konowalca, który stale mieszkał w Niemczech. Jeździła do niego. Sowieci z początku nie wiedzieli, kim ona jest i z ich błogosławieństwem została wybrana na delegata do Ogólnego Zgromadzenia Narodowego Ukrainy Zachodniej (być może, nazywało się to nieco inaczej), które zwróciło się o przyłączenie tych terenów do ZSRR.

Pop, batiuszka Iwanicki, jest Rosjaninem lub zruszczonym Ukraińcem. Jego żona choruje na nogi, kiedyś była ładną kobietą. Uganiał się za nią Nowicki, nauczyciel z Ostroga. Córka popa uczy obecnie w miejscowej szkole. Ma męża w Ostrogu, a w Wierzchowie córeczkę, uczennicę. Jest kochanką dyrektora szkoły Fedorczuka, podobnie jak Olga, dozorczyni szkoły. Olga ma z nim córeczkę Marusię, która w tym roku pójdzie do szkoły. Fedorczuk jest tutejszym Casanovą. Za Polski był diakiem w wierzchowskiej cerkwi. Szczególnie gorliwie odprawiał modły za Piłsudskiego i za Petlurę. Teraz jest bardzo prosowiecki.

Po przyjściu władzy radzieckiej trzy rodziny uznano za kułaków: Tuszmanów, Kostiuków i Raczuków. Najlepszych gospodarzy. Teraz ich prześladują. Średniakom żyje się znośnie; popierani przez władze są przede wszystkim biedniacy, najgorsza hołota, nieroby i pijacy – „kto był niczem, tot staniet wsiem”, zacytowała Międzynarodówkę po rosyjsku pani Tuszmanowa.

Odnokołow żył za Polski w biedzie, był przekonań lewicowych, za co go nie lubili tutejsi nacjonaliści. Jest zasadniczy i uczciwy. Oczytany i niegłupi, ale niesympatyczny i złośliwy. Jego zastępca Kundel to postać bezbarwna. Barabasz jest inteligentny i sympatyczny, ale ona go nie lubi. Sołdatiuk to pijak, wałkoń, leń i dureń. [...]

Data powstania strony: luty 2005 r., ostatnia edycja: styczeń 2014 r.

ros. Верхов